a na tygrysy mają wisy, czyli broń w powstaniu warszawskim
pałacyk michla, żytnia, wola, czyli powstańcze adresy
żyrafy wchodzę do szafy, czyli powstańcze kryptonimy
63 dni walki o wolność, czyli powstańcze kalendarium
kalendarium
63 dni walki o wolność – zobacz jak przebiegało powstanie warszawskie dzień po dniu.
Do pierwszych walk z Niemcami dochodzi ok. godziny 14.00 na Żoliborzu.
W wyniku ran umiera Krystyna Krahelska „Danuta” – poetka, autorka jednej z najpopularniejszych piosenek powstańczych „Hej chłopcy, bagnet na broń!”.
Ukazuje się pierwszy powstańczy numer „Biuletynu Informacyjnego” Armii Krajowej.
Niemcy dokonują egzekucji ponad 600 osób z więzienia przy ul. Rakowieckiej.
Niemieckie bombowce bombardują Warszawę.
Komendant Okręgu Warszawa AK wzywa mieszkańców do budowy barykad.
Sztab powstania opuszcza hotel „Victoria” i przenosi się do budynku PKO przy ul. Jasnej.
Ginie Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, żołnierz Batalionów AK „Zośka” i „Parasol”.
Polskie i brytyjskie samoloty dokonują pierwszych zrzutów nad walczącą Warszawą.
Powstańcy zdobywają „Gęsiówkę” – niemiecki obóz koncentracyjny (KL Warschau) przy ul. Gęsiej, uwalniając 348 Żydów.
Brygada SS Oskara Dirlenwangera morduje na Woli około 20 tys. ludzi, wkrótce liczba ofiar wzrośnie do 40 tysięcy.
Kończy się niemiecko-sowiecka bitwa na przedpolach Pragi.
Rozpoczyna działalność harcerska poczta polowa.
Niemcy uruchomiają obóz przejściowy w Pruszkowie (Dulag 121) dla ludności cywilnej Warszawy, przez który przejdzie ok. 550 tysięcy mieszkańców stolicy.
Ukazują się powstańcze pisma: „Kurier Stołeczny” i „Barykady Powiśla”.
Podczas ewakuacji Pałacu Bruehla, siedziby gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera, ginie jego zastępca – dr Herbert Hummel.
Ukazuje się rozkaz płk. Chruściela „Montera” regulujący zasady posługiwania się bronią oraz przepisy dotyczące wyposażenia i umundurowania.
Powstańcy otrzymują pierwsze krzyże Virtuti Militari za udział w walkach z Niemcami.
Odwrót Zgrupowania „Radosław” w kierunku Starego Miasta; z funkcji dowódcy zgrupowania ustępuje ciężko ranny ppłk Jan Mazurkiewicz „Radosław”.
Wojska niemieckie opanowują Wolę i Ochotę.
Ukazuje się pierwszy numer pisma „Barykada”.
Niemcy odbijają budynki Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji, Starostwa Grodzkiego Śródmiejsko-Warszawskiego, Wojskowego Instytutu Geograficznego, Miejskiego Instytutu Higieny i Domu Turystycznego.
Do Auschwitz docierają dwa pierwsze (12 i 13 sierpnia) transporty z 6 tysiącami warszawiaków, umieszczonych po wybuchu powstania w obozie przejściowym w Pruszkowie. W sumie Niemcy deportują z Warszawy ok. 550 tys. mieszkańców i ok. 100 tys. ludzi z najbliższych okolic miasta. 55 tys. osób wywieźli stamtąd do obozów koncentracyjnych, z czego ok. 13 tys. do Auschwitz.
Niemcy zajmują Stawki, co powoduje zamknięcie pierścienia wokół Starego Miasta.
W wyniku eksplozji niemieckiego transportera, zdobytego przez powstańców, śmierć ponosi co najmniej 300 osób, wśród nich 67 żołnierzy Batalionu „Gustaw”.
W kinie „Palladium” przy ul. Złotej odbywa się dziennikarski pokaz kroniki filmowej „Warszawa walczy”.
Walki o Uniwersytet Warszawski.
Powstańcy zdobywają transporter opancerzony z Dywizji SS „Wiking”, nazwany „Jasiem”, a potem „Szarym Wilkiem”.
Ewakuacja Szpitala Maltańskiego z ul. Senatorskiej na ul. Zgoda.
Niemcy tworzą Grupę „Dirlenwanger”, liczący ok. 6,5 tys. oddział, dowodzony przez SS-Oberfuehrera Oskara Dirlenwangera, którego podkomendni zasłynęli ze szczególnego okrucieństwa podczas rzezi Woli.
Niemcy zajmują Zamek Królewski.
Powstańcy, po zaciętych walkach, zdobywają budynek PAST-y (Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej.
Powstańcy wycofują się z Muranowa na Stare Miasto.
Polacy tracą ponad 400 zabitych i rannych, podczas nieudanej próby przebicia oddziałów powstańczych z Kampinosu i Żoliborza na Stare Miasto.
Niemcy wysadzają Pawiak oraz pobliskie więzienie dla kobiet, nazywane Serbią.
Projekcja drugiej kroniki filmowej „Warszawa walczy” w kinie „Palladium”.
Powstańcy odbijają kościół św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu i Komendę Policji.
Polskie natarcie na Uniwersytet Warszawski.
Ppłk Mazurkiewicz ponownie obejmuje dowództwo nad Zgrupowaniem AK „Radosław”, zastępując ciężko rannego mjr. Wacława Janaszka „Bolka”.
Niemcy wypierają powstańców z Katedry św. Jana przy ul. Świętojańskiej zdobywają też Szpital św. Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej.
Niemcy zajmują budynki Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.
Okręgowy Delegat Rządu na Warszawę Marceli Porowski podpisuje zarządzenie o powszechnym obowiązku pracy dla mężczyzn (od 17 do 50 lat) i kobiet (od 17 do 40 lat).
Nieudana próba przebicia się oddziałów powstańczych z Grupy „Północ” AK ze Starego Miasta do Śródmieścia; ok. 300 rannych i zabitych.
W kościele Sakramentek na Nowym Mieście w wyniku nalotu ginie ok. 1000 osób.
Ponad 300 ofiar bombardowania Pasażu Simonsa, u zbiegu ulic Długiej i Nalewki.
Niemcy wywożą do KL Stutthof ponad 3100 więźniów obozu w Pruszkowie, wśród nich m.in. powstańców warszawskich.
Kapitulacja sił powstańczych na Starym Mieście – łącznie podczas walk poległo ok. 7 tys. żołnierzy AK, co stanowiło ok. 40 proc. całości strat w powstaniu.
Zniszczeniu od niemieckiego pocisku ulega Kolumna Zygmunta III Wazy na Placu Zamkowym.
Niemcy mordują ok. 1300 osób w opuszczonym przez powstańców Starym Mieście.
Poczta Polowa AK emituje pierwszy powstańczy znaczek, według projektu Stanisława Tomaszewskiego „Miedzy”.
Niemcy zajmują Sadybę.
Zmasowany atak bombowy niemieckich samolotów na Warszawę.
Powstańcy opanowują gmach Związku Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej (YMCA) przy ul. Konopnickiej.
Rozwiązanie Grupy „Północ” AK.
Ppłk Mazurkiewicz „Radosław” został mianowany dowódcą odcinka Czerniaków.
Bombardowanie gmachu PKO przy ul. Jasnej i elektrowni na Powiślu.
Rozmowy delegacji powstańczej, w składzie m.in. z wiceprzewodniczącą Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża Marią Tarnowską, z głównodowodzącym wojsk niemieckich gen. SS i Policji Erichem von dem Bachem-Zelewskim w sprawie ewakuacji ludności cywilnej z Warszawy.
Władze powstańcze wprowadzają na Żoliborzu godzinę policyjną, obowiązującą od 20.00.
Natarcie Armii Czerwonej na przedmoście warszawskie.
Polskie Radio ogłasza listę 28 niemieckich dowódców, którzy byli odpowiedzialni za zrujnowanie Warszawy. Oprócz gen. von dem Bacha-Zelewskiego znaleźli się na niej m.in. generałowie Rainer Stahel i Heinz Reinefarth.
Niemcy wysadzają mosty: Poniatowskiego, Kierbedzia, Gdański i Średnicowy.
Kolejne dwie duże (13 i 17 września) deportacje warszawiaków do Auschwitz. W sumie przewieziono tam już 4 tys. osób.
Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Kazimierz Sosnkowski awansował płk. Chruściela „Montera” do stopnia generała brygady „za wybitne dowodzenie i przykład osobistego męstwa w walkach o Warszawę”.
Józef Stalin podpisał w Moskwie rozkaz o zdobyciu Pragi.
W walkach o Pragę zginęło, zostało rannych lub zaginęło 1792 żołnierzy 1. Dywizji Piechoty Ludowego Wojska Polskiego im. Tadeusza Kościuszki.
Sowieckie zrzuty broni i żywności; ich samoloty odbyły 282 loty nad walczącą stolicą.
Natarcie wojsk niemieckich na Górny Czerniaków.
Początek walk 3. Dywizji Piechoty LWP o przyczółki warszawskie na lewym brzegu Wisły (16-23 września).
Niemieckie lotnictwo bombarduje budynek kina „Helgoland”, w którym powstańcy stworzyli obóz dla jeńców niemieckich.
Część oddziałów 2. Dywizji Piechoty LWP przedostaje się na Żoliborz.
Nieudane próby nawiązania łączności telefonicznej dowództwa AK ze sztabem Armii Czerwonej.
Kolejne oddziały 2. Dywizji Piechoty LWP przeprawiają się przez Wisłę na przyczółek czerniakowski.
Dowodzony przez ppłk. Mazurkiewicza „Radosława” oddział ok. 200 powstańców przedostaje się kanałami z Czerniakowa na Mokotów.
Gen. Komorowski „Bór” wydaje rozkaz o utworzeniu Warszawskiego Korpusu AK – regularnych oddziałów Wojska Polskiego złożonych z sił powstańczych. Dowódcą korpusu mianuje gen. Chruściela „Montera”.
Alianckie lotnictwo dokonuje ostatnich zrzutów zaopatrzenia nad Warszawą.
Walki 6. pułku piechoty LWP z Niemcami na Żoliborzu.
Gen. Chruściel „Monter” wysyła do marszałka ZSRS Konstantego Rokossowskiego pismo, w którym oferuje pomoc wojskową w planowanym sowieckim szturmie na Warszawę.
Niemcy zdobywają przyczółek czerniakowski, broniony przez powstańców i żołnierzy LWP, mordując następnie ok. 200 rannych.
Komendant Obwodu Mokotów AK ppłk Józef Rokicki „Karol” przeprowadza ewakuację swych wojsk z Mokotowa do Śródmieścia. Nie dociera do niego rozkaz gen. Chruściela „Montera” nakazujący dalszą obronę Mokotowa.
Niemcy rozstrzeliwują 98 powstańców, którzy wychodzili z kanału przy ul. Chocimskiej.
Do KL Stutthof trafia transport 1258 mieszkańców Warszawy i powstańców.
Na Żoliborzu powstańcy wycofują się z Twierdzy Zmartwychwstanek przy ul. Krasińskiego.
W bitwie pod Jaktorowem Niemcy rozbijają Grupę AK „Kampinos”.
Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz zwolnia ze stanowiska Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych gen. Sosnkowskiego i powołuje na to stanowisko gen. Komorowskiego „Bora”.
Adolf Hitler nadaje dowódcom wojsk niemieckich w Warszawie wysokie odznaczenia wojskowe za tłumienie powstania w Warszawie. Gen. von dem Bach-Zelewski i SS-Oberfuehrer Dirlenwanger otrzymali Krzyże Rycerskie Żelaznego Krzyża, a gen. Reinefarth – Liście Dębowe do Krzyża Rycerskiego Żelaznego Krzyża.
Kapitulacja oddziałów powstańczych na Żoliborzu. Do niewoli trafia 1490 żołnierzy AK.
W kwaterze gen. von dem Bacha-Zelewskiego w Ożarowie przedstawiciele Komendy Głównej AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki „Jarecki” i ppłk Zygmunt Dobrowolski „Zyndram” podpisują „Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie”, przewidujący przerwanie walki o godz. 21.00 czasu warszawskiego.
Rozpoczyna działalność komisja łącznikowa, której celem jest utrzymanie porządku w mieście oraz zabezpieczenie ewakuacji powstańców i cywilów. Jej organem wykonawczym jest tzw. batalion osłonowy złożony z żołnierzy AK.
Prezydent Raczkiewicz zarządził dwutygodniową żałobę w Polskich Siłach Zbrojnych.
Gen. Komorowski „Bór” wydaje pożegnalny rozkaz do żołnierzy AK.
Gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” zostaje Komendantem Głównym AK.
aktualności
Wielkopolska Barykada 1944!
Już w najbliższą sobotę na dziedzińcu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego stanie Wielkopolska Barykada 1944. Będzie to hołd dla wielkopolskich…
podcasty o bohaterach na youtube
W ramach projektu przygotowaliśmy wywiady z naszymi bohaterami, w których postaci wcielili się aktorzy ze Studenckiego Koła Literacko-Teatralnego "Dygresja" działającego…
Kolejowa poczta specjalna i zestaw pocztowy z bohaterami akcji
Poczta powstańcza to jeden z symboli Powstania Warszawskiego. Przypominamy o niej edycją specjalnych znaczków pocztowych, pocztówek, kopert i stempli, które…
Patronat honorowy
Mecenat
Patronat medialny
Partnerzy
