adam borys ps. pług

Cichociemny, twórca i dowódca Batalionu „Parasol”, walczącego na Woli. 

Z Drużyn Szturmowych Szarych Szeregów stworzył Agat (AntyGestapo), przekształcony potem w Pegaz (PrzeciwGestapo). Była to komórka Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, przeznaczona do zwalczania najbrutalniejszych gestapowców, SS-manów oraz najbardziej szkodliwych kolaborantów.

Kiedy 1 sierpnia 1944 roku, o godzinie 17.00, w Warszawie wybuchło powstanie, oddział dowodzony przez kpt. Adama Borysa „Pługa” stacjonował w Domu Starców przy zbiegu ul. Karolkowej i Żytniej przy cmentarzu kalwińskim na Woli. Nową kartę zapisywał pod nową nazwą, od tego dnia funkcjonował jako Batalion „Parasol”.

„Parasol”wraz z Batalionem „Zośka” wszedł w skład Zgrupowania „Radosław”, tworzonego przez oddziały wchodzące w skład Kierownictwa Dywersji („Kedywu”). Ich zadaniem była osłona Komendy Głównej Armii Krajowej, ulokowanej wówczas w fabryce mebli przy ul. Dzielnej 72.

W ciągu trzech dni Borys sformował batalion składający się z trzech pełnych kompanii, w którym było 540 powstańców. Batalion „Parasol” walczył wzdłuż ul.Młynarskiej i Żytniej, na linii cmentarza żydowskiego, luterskiego i kalwińskiego, aż do ul. Okopowej.

Adam Borys dowodził batalionem do 6 sierpnia, kiedy został ciężko postrzelony podczas inspekcji dokonywanej z balkonu Domu Starców przy ul. Karolkowej.  Rany i roztrzaskane kości wykluczyły go z dalszej walki. Do końca powstania przebywał w szpitalach.

Po kapitulacji powstania Adam Borys został wywieziony i osadzony w Stalagu IVB w Zeithain. Tam – w kwietniu 1945 roku – oswobodziła go armia brytyjska. Po powrocie do Polski został aresztowany przez komunistów i trafił do więzienia. Na szczęście wkrótce ogłoszono amnestię. Gdy wspominał czas niewoli, podkreślał, że najważniejsze dla niego było bycie wśród ludzi z „Parasola”, których uważał za najbliższych krewnych.